كمك به اندازه معرفت فقير
روزى امام حسين عليه السلام در گوشه اى از مسجد پيامبر صلى اللّه عليه و آله نشسته بود. مردى عرب نزد او آمد و گفت : يابن رسول اللّه من بايد يك ديه كامل بپردازم و توان اداى آن را ندارم . نزد خودم مى روم و از كريمترين مردم درخواست مى كنم و كسى را كريمترين مردم درخواست مى كنم و كسى را كمتر از اهلبيت رسول خدا صلى اللّه عليه و آله نمى شناسم .
امام حسين عليه السلام فرمود: اى برادر عرب من سه سوال مى كنم اگر يكى از آنها راجواب دادى يك سوم بدهى تو را مى پردازم و اگر دو مساءله را پاسخ دادى دوثلث آن را ادا مى كنم و اگر هر سه سوال را جواب دادى تمام بدهى تو را مى پردازم .
مردعرب گفت : يابن رسول اللّه آيامانند شما از مانند من (كه عربى جاهل و بى سواد هستم ) سوال مى كند؟ شما كه اهل علم و شرف و بزرگى هستيد؟
امام حسين عليه السلام فرمود: بله شنيدم كه جدم رسول اللّه خدا صلى اللّه عليه و آله فرمود: (المعروف بقدر المعروفة ) (به اندازه معرفت احسان شود.)
مرد عرب گفت : هر چه مى خواهيد سوال كنيد اگر دانستم جواب مى دهى و اگر ندانستم از شما مى آموزم . (و لاقوة الاباللّه ) چ
امام عليه السلام پرسيد: (اى الاعمال افضل ) (كدام اعمال بهترند؟)
جواب دادن (الايمان باللّه ) (ايمان به خدا)
حضرت پرسيد: (فما النتجاة من المهلكة ) (راه نجات از مهلكه كدام است ؟)
پسخ داد: (الثقة باللّه ) (اعتماد و توكل بر خداوند.
امام عليه السلام سوال كرد: (فمايزين الرجل ) (چه چيزى به مرد زينت مى بخشد؟)
مرد عزب جواب داد: (علم معه حلم ) (توكل توام با بردبارى )
حضزت فرمود: اگر علم وحلم نداشت چه چيزى او را زينت مى دهد؟مرد عرب : (فقر معه مروة ) (مال همراه بامروت )
امام عليه السلام : اگر از فقر و صبر هم بر خوردار نبود چه ؟
مرد عرب : ( صاعقة تنزل من السماء و تحرفه فانه اهل لذلك )( صاعقه اى از آسمان پائين آيد واو را آتش زند كه مستحق چنين عذابى است ) امام عليه السلام خنديد و كيسه اى را كه در آن هزار دينار زر سرخ بود به او داد و انگشترى را كه دويست درهم ارزش داشت به او بخشيد و فرمود: طلاها را به طلبكارانت بپرداز و پول انگشتر را صرف مخارج زندگى نما.
مرد عرب آنها را برداشت و گفت :( اللّه اعلم حيث يجعل رسالته ) يعنى : يعنى خداوند بهتر مى داند مه رسالتش را رد مجا قرار دهد. 

زمينه هاى گرايش به اسلام
فرشته وحى فرود آمد و اين آيت بر پيامبر(ص ) فرو خواند:
ان يشا يذهبكم ايها الناس و يات باخرين و كان الله على ذالك قديرا⁽¹⁾ اگر بخواهد شما را ببرد، و ديگران را بياورد و خدا به اين كار تواناست .
به هنگام فرود آمدن اين آيه ، پيامبر(ص ) دست بر پشت سلمان گذارد و فرمود: (آنان قوم سلمانند⁽²⁾). و بدينگونه آينده درخشان ايرانيان و اسلامگرايى استوار و تزلزل ناپذيرى آنان ، از زبان وحى بيامد، و مژده آنرا پيامبر داد.
آرى چنين بود كه ايرانيان در پذيرش اسلام و عشق به رهبران آن ، از ديگر كرامتها گوى سبقت ربودند. آنانرا عطش فراوان به اسلام روى آوردند و فروغ اين آيين را گرفتند، و به ديگر نقاط عالم پراكندند.
گرايش ايرانيان به اسلام و ايمان استوار به آن ، دو علت عمده داشت :
1- اينكه ايرانيان در طول تاريخ حاكميت شاهان ، مزه زهر آگين نابسامانى ، آشفتگى ، تبعيض نژادى ، اختلاف طبقاتى ، فقر و محروميت ، ستم و بيدادگرى را با تمام وجود و در تمام بافتهاى حيات فردى و اجتماعى ، لمس كرده بودند. اين مردم زخم شلاق حكومتهاى ستمگر را بر گرده داشتند، و زير چكمه خودكامان تاريخ خورد شده بودند، آنان قرنها در دام استبداد و تحميل در بند بودند. از اصول برابرى و برادرى و مساوات كمترين نسيبى نداشتند و حاصل قرنها زيست و تلاش و تمدنشان جز نابسامانى در زندگى مادى و معنوى و فردى و اجتماعى ، چيزى نبود.
نظام ساسانى ، نه فرهنگ و اخلاق و دين و معنويتى داشت كه عرضه كند، و نه تدبير امور معاش و عدالت اجتماعى ، اين نظام جامعه را بر اصل تبعيض ‍ و برترى طبقاتى بنا نهاده بود و اقليتى كه آنرا درباريان و موبدان و اشراف تشكيل مى دادند، از همه نعمتها برخوردار بودند، و اكثريت قاطع مردم از حقوق اجتماعى ، سياسى ، اقتصادى و حتى آموزش محروم بودند. از اين رو، ايرانيان تشنه عدالت بودند و تشنه آيين و نظامى كه بتوانند آنانرا از گذشته هاى دردناك و توانفرسا رهايى بخشد، و بار سنگين و شكننده قرنها بيدادگرى ، استعمار و محروميت را از دوششان بر دارد. در اين شرايط و احوال ، دين تازه نداى خود را به گوش ملتها رساند مردمانرا به شكستن بتها در همه شكلها و رنگها فرا خواند، و مژده آزادى و رهايى سر داد و پرچم عدالت و دادگرى برافراشت . مردم اين سرزمين ، با شنيدن نداى آزادى بخش اسلام ، بدان روى آورد و آن را با تمام وجود پذيرفت .
2- چگونگى و ماهيت تعاليم اسلامى بود، كه براى محرومان و مظلومان ، جاذبه عميقى داشت ، و توده هاى مردم ، نه تنها در برابر جاذبه جهان بينى و ايدئولوژيكى ضد اشرافيگرى و ضد طبقاتى اسلام ، مقاومتى نمى كردند، بلكه درست گمشده خود را مى يافتند، گمشده اى كه قرنها انتظار آنرا داشتند و عطش آنرا در سينه هاشان احساس مى كردند، اين بود كه آنان نجات خود از دام شاهان و روحانيون دربارى را، در پذيرش اسلام ديدند و خواسته هاى مادى و معنوى خويش را در اسلام يافتند. بدينسان ، مسلمانان ايرانى از همان روزهاى نخست ، اسلام گرايانى راستين و دين باورانى استوار شدند 

حزب دموكراتيك عرب
حزب دموكراتيك عرب جديدترين حزب تشكيل شده در محيطهاى عرب نشين اسرائيل بوده و نخستين حزب حاضر در كنست است كه از همان ابتدا ماهيتى صرفا عربى داشته است . زيرا حزب راكح به رغم غلبه ى ماهيت عربى اش و مبارزه در راه تحقق آمال و آرزوهاى فلسطينيان ، از لحاظ فكرى و عضو پذيرى يك حزب فراملى با قابليت پذيرش عضويت يهوديان و اعراب بوده و هست . حزب ليست پيشرو براى صلح از بدو تاسيس در سال 1984 و تا چند سال بعد بر مشاركت استراتژيك اعراب و يهود مبتنى بود و تنها در اوايل دهه ى نود به يك حزب صرفا عربى تبديل شد. اين حزب اندكى پيش از انتخابات پارلمانى سال 1988 توسط عبدالوهاب در اوشه عضو حزب كارگر اسرائيل و يكى از نمايندگان اين حزب در كنست بود اما در اوايل سال 1988 به عنوان اعتراض به سياست هاى اسحاق رابين وزير دفاع وقت در خصوص قيام مردم فلسطين در مناطق اشغالى (انتفاضه ) از حزب كناره گيرى كرد. شمار زيادى از روسا و اعضاى شوراهاى محلى عربى در مناطق گوناگون ، عده اى از روحانيون مسلمان و مسيحى و تعدادى از صاحبان صنايع در تاسيس اين حزب شركت داشتند. حزب در شرايطى تاسيس شد كه احزاب راكح (يا حداش ) و ليست پيشرو براى صلح به منظور جلب آراء راى دهندگان عرب ، يكديگر را آماج شديد حملات تبليغاتى قرار داده بودند. اين حزب به لحاظ اهداف و پذيرش اعضا، خود را حزبى عربى و فلسطينى و جايگزين راكح و احزاب صهيونيستى معرفى كرده و در عين حال آمادگى خويش را براى مشاركت در زندگى سياسى اسرائيل و تلاش جهت تاثير گذارى در آن اعلام داشته است . در انتخابات سال 1988، اين حزب توانست يك كرسى كنست را به دست آورد ولى در انتخابات اخير (سال 1992) موفق شد دو كرسى كنست را از آن خود كند كه هم اكنون عبدالوهاب دراوشه (رييس حزب ) و طلب الصانع آن دو كرسى را اشغال مى كنند.
برنامه ى حزب دموكراتيك عرب در زمينه ى سياسى با احزاب راكح و ليست پيشرو براى صلح تفاوت زيادى ندارد و در زمينه ى حقوق مدنى و قومى اعراب ، اين حزب مانند ساير احزاب عربى ، بر لزوم احقاق اين حقوق تاكيد مى كند برنامه ى سياسى حزب دموكراتيك عرب را مى توان به شرح زير خلاصه نمود: در عرصه ى داخلى ، مبارزه براى برابرى كامل عرب هاى ساكن در اسرائيل با يهوديان و پذيرش آنان به عنوان اقليتى نژادى و پايان دادن به تمامى اشكال ستم و تبعيض نژادى كه در حقشان روا داشته مى شود. در خصوص مسايل ملى ، حل عادلانه ى مساله ى فلسطين ، تشكيل دولت مستقل فلسطين پس از عقب نشينى ارتش اسرائيل از كليه مناطق اشغالى از جمله بخش شرقى بيت المقدس و ادامه ى مذاكره با سازمان آزاديبخش فلسطين به عنوان يگانه نمايندى رسمى ملت فلسطين . حزب دموكراتيك عرب به شدت بر ضرورت يكپارچگى تمامى گروه هاى سياسى عربى و شركت همگانى در انتخابات كنست تاكيد مى كند و اميدوار است از اين طريق عرب ها با به دست آوردن تعدادى از كرسى هاى كنست (متناسب با ميزان جمعيتشان ) از ابزار قدرتمندى براى فشار به دستگاه حكومت اسرائيل به منظور نيل به حقوق به اصطلاح مدنى و قومى خود برخوردار شوند.
حزب دموكراتيك عرب به لحاظ هويت اجتماعى ، علاوه بر نمايندگى بخشى از سران عشاير و طوايف و بزرگان خاندان ، نماينده ى طبقه ى تازه تشكيل شده و رو به رشد بورژوازى جامعه ى عرب اسرائيل است يا به عبارتى دقيق تر، نماينده ى آن بخش از اقشار جامعه ى عربى است كه مايلند هم هويت عربى و فلسطينى خود را تقويت كنند و هم در فعاليت هاى سياسى و اقتصادى اسرائيل سهيم شوند. در آخرين انتخابات پارلمانى ، اين حزب از حمايت گسترده ى كانون هاى محلى و سراسرى عربى و پيروان جنبش اسلامى برخوردار بود و با قراردادن نام يكى از نامزدهاى باديه نشين (به نام طلب الصانع ) در رديف دوم ليست انتخاباتى اش توانست آراى بسيارى از باديه نشينيان را از آن خود كند.
حزب دموكراتيك عرب به لحاظ سازمانى ، سازمانى يكپارچه ندارد و اين حزب پيش از آنكه حزب نهادها باشد، ((حزب كميته ها)) و ((حزب ائتلاف هاى انتخاباتى )) است . نيروى اصلى و منشاء حركت در اين حزب ، شخص بنيانگذار و رهبر آن يعنى عبدالوهاب دراوشه است . مساله ى قابل توجه اين است كه بسيارى از اعضاى هيئت مؤ سس حزب على رغم اينكه زمان زيادى از تشكيل حزب نمى گذرد، از حزب خارج شدند و به راحتى عناصر ديگرى جايگزين آنها شدند.
تعدادى كرسى هاى حزب در كنست : كنست دوازدهم (1988) يك كرسى ؛ كنست سيزدهم (1992) 2 كرسى .
 

احزاب عربى
علاوه بر احزاب صهيونيستى ، در حال حاضر شمارى از احزاب ، گروه هاى سياسى و اتحاديه هاى محلى و كشورى در بخش هاى فلسطينى نشين اسرائيل فعاليت مى كنند. بيش تر اين تشكلات در دو دهه ى اخير و در پى مجموعه ى تحولات سياسى ، اقتصادى ، اجتماعى و فرهنگى كه با گذشت زمان زندگى عرب هاى مقيم اسرائيل را در برگرفته است ، به وجود آمده اند.
از ميان گروه هاى سياسى مختلف ، تنها سه گروه راكح (يا حداش )، ليست پيشرو براى صلح و حزب دموكراتيك عرب داراى ويژگى هاى حزب سياسى اند.
حزب اول و سوم در كنست كنونى (كنست سيزدهم ) حضور دارند ولى نامزدهاى حزب دوم به دليل به حد نصاب نرسيدن آراء به دست آمده در انتخابات سراسرى سال 1992، نتوانسته به كنست راه يابند.
علاوه بر اين سه حزب ، دو تشكل ديگر هست كه نمى توان آنها را حزب سياسى دانست و در انتخابات كنست نيز شركت نمى كنند اين دو تشكل عبارتند از: جنبش فرزندان ميهن و حركت اسلامى . همچنين چندين اتحاديه ى صنفى وجود دارند كه در پى اين اتحاديه ها گاهى هم اقدام به فعاليتهايى صرفا سياسى مى كنند.
مهم ترين اين اتحاديه ها: كميته ى كشورى رؤ ساى شوراهاى محلى (تاسيس ‍ شده در سال 1974)، كميته ى كشورى براى دفاع از اراضى (1975)، اتحاديه ى كشورى دانشجويان عرب (1975) و كميته ى پيگيرى امور شهروندان عرب (1980)، در اينجا تنها درباره ى تشكلات گروه هاى اول و دوم سخن به ميان خواهد آمد.
 

حزب يهدوت هتوراه
يهدوت هتو راه (يهوديان تورات ) يك گروه انتخاباتى - پالمانى و مذهبى است كه در سال 1992 با ائتلاف احزاب اغودات اسرائيل و ديغل هتوراه تشكيل شد (اين دو حزب نمايندگان آن عده از يهوديان اشكتازى اند كه امروزه در اسرائيل به حريدى ها يعنى بنيادگرايان موسومند.) حزب اغودات اسرائيل و حزب ديغل هتوراه توافق كرده اند كه در جهت ادغام دو حزب ((شوراى عالى علماى تورات )) و تهيه ليست انتخاباتى واحدى براى انتخابات سراسرى كنست تلاش كنند.
ولى تا اواخر سال 1995، ادغام ياد شده تحقق نيافته است . در انتخابات سال 1992 يهدوت هتوراه توانست 4 كرسى كنست را از آن خود كند ولى مشاركت كابينه اى كه پس از انتخابات مذكور به رهبرى اسحاق رابين تشكيل شد، خوددارى كرد. خاخام اليعيزر مناحم شاخ و خاخام موشى يهوشع هاجر برجسته ترين رهبران دينى و خاخامان ابراهام شابيرا، مناحم بوروش ، ابراهام رابيتس و شموئيل هالبرن نمايندگان يهودت هتوراه در كنست مى باشند.
 

حزب مفدال
مفدال (مفلغا دائيت لئوميت يا حزب دينى ملى ) يكى از احزاب مذهبى صهيونيستى است كه در سال 1956 با اتحاد دو حزب مذهبى صهيونيستى با سابقه ((همزرامى )) و ((هبوعيل همزرامى )) تشكيل شد. حزب همزرامى در سال 1902 در روسيه و حزب هبوعيل همزرامى در سال 1992 در فلسطين پايه گذارى شدند.
اين دو حزب مشتركا جناح مذهبى جنبش صهيونيستى را تشكيل مى دادند. حييم موشى شابيرا، يوسف بورگ ، اسحاق روفائيل و زيرح فيرهاتيگ برجسته ترين رهبران حزب مفدال به هنگام تاسيس به شمار مى رفتند.
حزب مفدال از بدو تاسيس تا سال 1977، هم پيمانى ديرينه احزاب همزرامى و هيوعيل همزرامى از يك سو و حزب مباى از سوى ديگر را كه نيمه دهه سوم برقرار بود، حفظ كرده و در تمامى كابينه هاى ائتلافى كه به رهبرى حزب مباى يا حزب كارگر تا سال 1977⁽⁵⁾ تشكيل شد، شركت كرد. در اين مدت مفدال به طور سنتى دو وزارتخانه مذاهب و كشور را عهده دار مى شد و بيشترين همتش را متوجه امور داخلى كه به ماهيت مذهبى دولت و منافع مذهب گرايان مستقيما ارتباط دارد، مى نمود و خود را چندان درگير سياستهاى خارجى ، امنيتى ، اقتصادى و اجتماعى نمى كرد و همين امر از حزب مفدال شريكى بى دردسر براى احزاب مباى و كارگر در بيشتر كابينه هايى كه اين دو حزب تشكيل دادند، ساخته بود.
مفدال در طول مدت حضور در كابينه طى سه دهه نخست تاسيس دولت اسرائيل ، تمام تلاشش را مصروف ايجاد و ساماندهى نهادهاى مذهبى و اجتماعى با هدف پاسخگويى به نيازهاى پيروانش ، توسعه شبكه آموزش ‍ مذهبى دولتى و موسسات تحصيلات دينى وابسته به حزب و بهبود كيفيت خدمات درمانى و اجتماعى ارايه شده به مذهب گرايان كرده سعى مى نمود وضعيت موجود را كه بازمانده دوران ماقبل تاسيس دولت اسرائيل است ، از طريق تصويب قوانين لازم در كنست لازم كند.
اما در پى شكست حزب كارگر در انتخابات سال 1977 و به قدرت رسيدن حزب ليكود كه به كودتاى سياسى موسوم است ، مفدال به حزب كارگر پشت كرده و با احزاب راستى ناسيوناليستى هم پيمان شد. اين حزب در دو كابينه اى كه مناخم بگين پس از انتخابات سال هاى 1977 و 1981 تشكيل داد و نيز كابينه هاى وحدت ملى تشكيل شده بعد از انتخابات سالهاى 1988 و 1992 شركت كرد ولى از شركت در كابينه اى كه پس از انتخابات سال 1992 به رهبرى حزب كارگر تشكيل شد، خوددارى كرد. اين موضع جديد با تحول ريشه اى كه از نيمه دهه هفتاد مفدال را در برگرفته و اين حزب ار از حزبى ميانه رو در زمينه مسايل خارجى و امنيتى (مسايل مربوط به سرزمينهاى اشغالى بخشى از مسايل خارجى و امنيتى به شمار مى رود) به حزبى به شدت ناسيوناليستى و از حزبى دينى به حزبى مبدل ساخته است كه موضوع ((سرزمين اسرائيل بزرگ )) را سرلوحه برنامه هايش قرار مى دهد، هم خوانى دارد.
تحول در مواضع و اولويت هاى مفدال به دنبال رويارويى شديد و مستمرى كه در طول دهه هفتاد و اوايل دهه هشتاد ميان رهبران قديمى حزب كه موضع گيرى هاى سياسى نزديك ترى به موضع گيرى هاى حزب كارگر داشتند و اعضاى جوان حزب به رهبرى زفولون هامر و يهودا بن مئير رخ داد، اتفاق افتاد.
هامرو بن مئير و ساير جوانان حزب مفدال تحت تاثير انديشه هاى خاخام تسفى يهودا هكوهين كوك رهبر روحى جنبش غوش ايمونيم و رييس ‍ پشيفات مژكاز هراف قرار داشتند. اين خاخام به اصطلاح سرزمين اسرائيل را از لحاظ قداست همسنگ ((تورات اسرائيل )) و ((ملت اسرائيل )) مى داند و سكونت يافتن در اين سرزمين و باقى ماندن آن تحت حاكميت اسرائيل را دو فريضه مذهبى همانند ساير فرايض اعلام كرده است .
در دهه هشتاد جوانان مفدال با بهره گيرى از خصومت و رقابت سران قديمى حزب با يكديگر، ضمن تسلط بر اين حزب توانستند مواضع و اولويت هايش را تغيير دهند.
در نيمه نخست دهه هشتاد، مفدال با دو انشعاب روبرو شد كه به ضعف اين حزب و از دست بخش بزرگى از پايگاه انتخاباتى اش انجاميد. در سال 1981 و در آستانه كنست دهم ، گروهى از يهوديان شرقى به رهبرى اهرون ابوحتسيرا در اعتراض به سيطره اشكنازها بر رهبرى و نهادهاى مفدال ، از اين حزب جدا شدند و حزب جديدى به نام تامى (تنوعات مشورت اسرائيل يا جنبش ميراث اسرائيل ) تشكيل دادند. اين حزب در انتخابات مذكور با جذب تعداد زيادى از آراء يهوديان شرقى )كه پيشتر به نفع مفدال راى مى دادند) توانست سه كرسى كنست را از آن خود كند. و در سال 1983 گروه ديگرى از اعضاى به شدت افراطى (به لحاظ سياسى و مذهبى ) مفدال به رهبرى دو خاخام ، يوسف شابيرا و حييم دروكمان به عنوان اعتراض به مواضع سران اين حزب نسبت به برخى امور سياسى و شهرك سازى ، از حزب منشعب شدند و حزب جديدى به نام متساد را (مفلغا تسيونيت داتيت يا حزب صهيونيستى مذهبى ) تاسيس كردند. در آستانه انتخابات سال 1984، متساد با حزب بوعالى اسرائيل به رهبرى خاخام ابراهام فيرديغمر و گروهى از جنبش غوش ايمونيم به رهبرى منان بورات (منشعب از حزب هتحيا) متحد شدند و حزب موراشاه (ميراث ) را تشكيل دادند. اين حزب در انتخابات مذكور با جذب آراء بخشى از هواداران مفدال از لحاظ سياسى داراى گرايش هايى شديدا افراطى بودند، توانست دو تن از نامزدهايش را راهى كنست كنند. شابيرا، دروكمان و بورات در زمان هاى مختلفى به حزب مفدال بازگشتند.
به عمق موضوع كه نگاه مى افكنيم درمى يابيم كه درگيرى ها و انشعاب ها در درون مفدال در حقيقت بازتاب شمارى از دگرگونى هاى سياسى و اجتماعى ريشه است كه طى دو دهه اخير در اسرائيل رخ داده است (شامل رشد احساسات ناسيوناليستى ، گسترش تفكرات فرقه حريديه و بروز نقش ‍ سياسى فرق يهوديان شرقى ). اين دگرگونى ها به فروپاشى پايگاه انتخاباتى سنتى مفدال و تضعيف نقش اين حزب در پارلمان اسرائيل انجاميد. تعداد كرسى هاى حزب مفدال در كنست كه در سه دهه نخست تاسيس اسرائيل از 10 تا 12 كرسى بود، در انتخابات سالهاى 1981، 1984، 1988، 1992 به ترتيب 6، 4، 5، 6 كرسى بود. با ضعيف شدن مفدال موازنه قوا در درون اردوگاه مذهب گرايان در دهه اخير به نفع احزاب حريدى تغيير يافته است به طورى كه قدرت اين احزاب تقريبا دو برابر قدرت حزب مفدال شد در حالى كه پيشتر وضعيت كاملا بر عكس بود.
در آخرين انتخابات كنست (سال 1992)، رفولون هامر رهبر حزب مفدال در راس ليست انتخاباتى حزب قرار داشت . در اين انتخابات ، برنامه سياسى مفدال بسيار افراطى بود. مهمترين نكات اين برنامه عبارت بود از: عدم واگذارى هيچ بخشى از به اصطلاح سرزمين اسرائيل به بيگانگان ؛ عدم تخريب هيچ شهرك يهودى نشين ؛ بيت المقدس يكپارچه پايتخت دولت و ملت اسرائيل بوده و خواهد بود؛ مقابله با تروريسم و قيام مردم فلسطين (انتفاضه )، دولت اسرائيل به تنهايى مسوول برقرارى امنيت و آرامش و حفظ نظم عمومى است و براى اين كار بايد از ارتش ، دستگاه هاى امنيتى و كليه ى وسايل لازم استفاده كند؛ بلندى هاى جولان بخش ‍ تفكيك ناپذير دولت اسرائيل است و در هيچ مذاكرات صلحى نبايد موضوع استرداد آن به سوريه مطرح گردد.
شوراى عالى خاخامان اسرائيل و مؤ سسات آموزش دينى دولتى در اختيار مفدال است و اين حزب تعدادى يشيف ، آموزشگاه حرفه اى و مدرسه عالى تلمود را اداره مى كند و در دانشگاه علوم دينى بار- ايلان كه در دهه ى پنجاه احداث شده است ، نفوذ زيادى دارد.
جنبش مدافع سياست شهرك سازى هكيبوتس هداتى (كيبوتس دينى ) شامل تعدادى كيبوتس و ده ها موشافاه ، جنبش جوانان بنى عكيفا تشكيل شده در سال 1929 و يك جنبش زنان كه در دهه ى شصت تاءسيس يافته است ، به مفدال وابسته اند. همچنين اين حزب چندين مؤ سسه ى مالى و اقتصادى و در راءس آن بانك همزرامى ، بانك بوعيل همزرامى و شركت ساختمانى مشحاف را در اختيار دارد. روزنامه ى هتسوفيه ارگان حزب مفدال است .
شمار كرسى هاى حزب مفدال در دوره هاى مختلف كنست :
كنست سوم (1955) 11 كرسى (با نام جبهه مذهبى ناسيوناليستى )؛ كنست چهارم (1959) 12 كرسى ؛ كنست پنجم (1961) 12 كرسى ؛ كنست ششم (1965) 11 كرسى ؛ كنست هفتم (1969) 12 كرسى ؛ كنست هشتم (1973) 10 كرسى ؛ كنست نهم (1977) 12 كرسى ؛ كنست دهم (1981) 6 كرسى ؛ كنست يازدهم (1984) 4 كرسى ؛ كنست دوازدهم (1988) 15 كرسى ؛ كنست سيزدهم (1992) 6 كرسى .

اجداد رسول خدا
از رسول خدا صلى الله عليه و آله روايت شده است كه فرمود: ( اذا بلغ نسبى الى عدنان فامسكوا. ) (هرگاه نسب من به عدنان رسيد از ذكر اجداد جلوتر خوددارى كنيد⁽¹⁾ ). به اين جهت ، شرح حال اجداد پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله را از جد بيستم ، (عدنان ) شروع مى كنيم .
20 - عدنان : پدر عرب عدنانى است كه در تهامه ، نجد و حجاز تا شارف الشاءم و عراق مسكن داشته اند و انان را عرب معدى ، عرب نزارى ، عرب مضرى ، عرب اسماعيلى ، عرب شمالى ، عرب متعربه و مستعربه ، بنى اسماعيل ، بنى مشرق ، بنى قيدار مى گويند و نسبشان به اسماعيل بن ابراهيم عليه السلام مى رسد. ⁽²⁾
عدنان دو پسر داشت : (معدّ) و (عكّ) كه (بنى غافق ) از (عكّ) پديد آمده بودند.
19 - معدّ بن عدنان : (عدنان ) با فرزندان خويش به سوى يمن رفت و همان جا بود تا وفات يافت . او را چند پسر بود كه معدّ بر همه آنها سرورى داشت . مادر معدّ از قبيله (جُرهُم ) بود و ده فرزند داشت و كنيه معدّ (ابوقضاعه ) بود.⁽³⁾
به قول ابن اسحاق : معدّبن عدنان چهار پسر به نامهاى ، (نزار)، (قضاعه )، (قنص ) و (اياد) داشت .
18 - نزار بن معد: سرور و بزرگ فرزندان پدرش بود و در مكه جاى داشت و او را چهار پسر به نامهاى : (مضر)، (ربيعه )، (انمار) و (اياد) بود. دو قبيله (خشعم ) و (بجيله ) از انمار به وجود آمده اند و دو قبيله بزرگ ربيعه و مضر از نزار پديدار گشته اند.
17 - مضر بن نزار: دو پسر داشت : (الياءس )⁽⁴⁾ و (عيلان ) و مادرشان از قبيله (جرهم ) بود. از رسول اكرم صلى الله عليه و آله روايت شده است كه فرمود: (مضر و ربيعه را دشنام ندهيد، چه آن دو مسلمان بوده اند.⁽⁵⁾ ) (مضر) سرور فرزندان پدرش و مردى بخشنده و دانا بود و فرزندانش را ره صلاح و پرهيزگارى نصيحت مى كرد.
16 - الياس بن مضر: پس از پدر در ميان قبايل بزرگى يافت و او را (سيدالعشيرة ) لقب دادند، سه پسر به نامهاى : (مدركه )، (طابخه ) و (قمعه ) داشت (نامشان به ترتيب : عامر، عمرو و عمير است ) و مادرشان (خندف ) و نام اصلى وى (ليلى ) بود و قبايلى را كه نسبشان به الياءس مى رسد (بنى خندف ) گويند.
قبيله هاى (بنى تميم )، (بنى ضبه )، (مزينه )، (رِباب )، (خزاعه ) (اسلم )، از الياس بن مضر منفصل مى شوند.
15 - مدركه بن الياءس : نامش (عامر)⁽⁶⁾ و كنيه اش (ابوالهذيل ) و (ابوخزيمه ) بود. (مدركه ) چهار فرزند داشت : (خزيمه ) و (هذيل )، (حارثه ) و (غالب ).⁽⁷⁾
نسب قبيله (هذيل ) و (عبداللّه بن مسعود) صحابى معروف به (مدركة بن الياس ) مى رسد.
14 - خزيمة بن مدركة : مادرش (سلمى ) دختر (اسد بن ربيعة بن نزار) و به قول ابن اسحاق زنى از (بنى قضاعه ) بود، بعد از پدر حكومت قبايل عرب را داشت و او را چهار پسر به نامهاى : (كنانه )، (اسد)، (اسده )، (هون ) بود.
13 - كنانة بن خزيمه : كنيه اش (ابومضر) و مادرش (عوانه ) دختر (سعدبن قيس بن عيلان بن مضر) بود. از (كنانه ) فضايل بى شمارى آشكار گشت و عرب او را بزرگ مى داشت . فرزندانش عبارت بودند از: (نضر)، (مالك )، (عبدمناة )، (ملكان ) و (حدال ). قبايل (بنى ليث ) و (بنى عامر) از كنانة بن خزيمه پديد آمده اند.
12 - نضر بن كنانه : مادرش به قول يعقوبى (هاله ) دختر (سويد بن غطريف ) و به قول ابن اسحاق و طبرى و ديگران (برّه ) دختر (مرّبن ادّبن طابخه ) بود و فرزندان وى : (مالك )، (يخلد) و (صلت ) و كنيه اش (ابوالصلت ) بوده است .
يعقوبى مى گويد: نضر بن كنانه ، اول كسى است كه (قريش ) ناميده شد و به اين ترتيب كسى كه از فرزندان نضر بن كنانه نباشد (قرشى ) نيست .
11 - مالك بن نضر: مادر وى (عاتكه ) دختر (عدوان بن عمرو بن قيس بن عيلان ) و فرزند وى (فهر بن مالك ) بود.
10 - فهر بن مالك : مادر وى (جندله ) دختر (حارث بن مضاض بن عمرو جرهمى ) بود و فرزندان وى : (غالب )، (محارب )، (حارث )، (اسد) و دخترى به نام (جندله ) مى باشند.
9 - غالب بن فهر: مادر وى (ليلى ) دختر (سعد بن هذيل ) بود و فرزندان وى : (لؤ ى ) و (تيم الادرم ) و فغرزندان تيم بن غالب ، (بنو اءدرم بن غالب ) معروف شده اند.
8 - لؤ ى بن غالب : مادرم وى (سلمى ) دختر (كعب بن عمرو خزاعى ) بود و فرزندانش عبارت بودند از: (كعب )، (عامر)، (سامه )، (عوف ) و (خزيمه ).
7 - كعب بن لؤ ى : مادر وى (ماوية ) دختر (كعب بن قين بن جسر) بود و فرزندانش عبارت بودند از (مره )، (عدى ) و (هصيص ) و كنيه اش (ابوهصيص ) بود.
كعب بن لؤ ى از همه فرزندان پدرش بزرگوارتر و ارجمندتر بود، وى اولين كسى است كه در خطبه اش (اما بعد) گفت و روز جمعه را (جمعه ) ناميد، زيرا پيش از آن ، عرب آن را (عروبه ) مى ناميد.
6 - مرة بن كعب : مادر وى : (وحشية ) دختر (شيبان بن محارب بن فهر بن مالك بن نضر) است و فرزندان وى : (كلاب )، (تيم )، (يقظه )، و كنيه اش (ابويقظه ) مى باشد.
5 - كلاب بن مّره : مادرش (هند) دختر (سرير بن ثعلبة بن حارث بن (فهر بن ) مالك (بن نضر) بن كنانه بن خزيمه ) است و فرزندانش : (قصىّبن كلاب ) و (زهره بن كلاب ) و يك دختر، و كنيه اش ‍ (ابوزهره ) و نامش (حكيم ) است .
رسول اكرم صلى الله عليه و آله درباره دو فرزند (كلاب بن مره ) يعنى : (قصى ) و (زهره ) گفت : (دو بطن خالص قريش دو پسر كلاب اند).
4 - قصى بن كلاب : مادرش : (فاطمه ) دختر (سعد بن سيل ) است و فرزندانش : (عبدمناف )، (عبدالدار)، (عبدالعزى ) و (عبد قصى ) و دو دختر و كنيه اش (ابوالمغيره )⁽⁸⁾ بود.
قصى بزرگ و بزرگوار شد. در اين موقع دربانى و كليددارى خانه كعبه با قبيله (خزاعه ) بود كه پس از (جرهميان ) بر مكه غالب شده بودند و اجازه حج با قبيله (صوفه ) بود.
(قصى ) زير بار (صوفه ) نرفت و پس از جنگى سخت بر آنان پيروز گشت و دست آنان را از اجازه حج كوتاه ساخت ، (خزاعه ) نيز حساب كار خويش كردند و از قصى كناره گرفتند و سرانجام (قضى ) امور كعبه و مكه را به داورى (يعمر بن عوف بن كعب كنانى ) در دست گرفت و از آن روز (شداخ ) ناميده شد.
(قصى ) مناصب را در ميان فرزندان خويش تقسيم كرد، آب دادن و سرورى را به (عبدمناف )، (دارالندوه ) را به (عبدالدار)، پذيرايى حاجيان را به (عبدالعزى ) و دو كنار وادى را به (عبدقصى ) واگذاشت .⁽⁹⁾
قريش از نظر بزرگوارى (قصى بن كلاب ) مرگ وى را مبداء تاريخ خود قرار دادند.
3 - عبد مناف بن قصى : مادرش : (حبى ) دختر (حليل خزاعى ) است و فرزندانش : (هاشم )، (عبدشمس )، (مطلب )، (نوفل )، (ابوعمرو) و شش دختر. كنيه اش (ابوعبد شمس ) و نامش (مغيره ) و او را (قمرالبطحاء) مى گفتند.
2 - هاشم بن عبد مناف : مادرش : (عاتكه ) دختر (مرة بن هلال بن فالج ) است و فرزندان وى : (عبدالمطلب )، (اسد)، (ابوصيفى )، (نضله ) و پنج دختر، و كنيه اش : (ابونضله ) و نامش : (عمرو) و معروف به (عمروالعلى ) بود.
نسب (بنى هاشم ) عموما به (هاشم بن عبد مناف ) مى رسد و مادر اميرالمؤ منين عليه السلام (فاطمه ) دختر (اسد بن هاشم ) است .
1 - عبدالمطلب بن هاشم : مادرش : (سلمى ) دختر (عمرو بن زيد بن لبيد (بن حرام ) بن خداش بن عامر بن غنم بن عدى بن نجار، تيم اللات بن ثعلبة بن عمرو بن خزرج ) بود و فرزندانش (عباس )، (حمزه )، (عبدالله )، (ابوطالب ) (عبدمناف )، (زبير)، (حارث )، (حجل ) (غيداق )، (مقوم ) (عبدالكعبه )، (ضرارابولهب ) (عبدالعزى ) (قشم ) و شش دختر.
كنيه عبدالمطلب (ابوالحارث ) و نامش (شيبة الحمد) و نام اولش ‍ (عامر) بوده است .
عبدالمطلب ، سرور قريش بود و رقيبى نداشت . وى پس از آن كه داستان اصحاب فيل به انجام رسيد، اشعارى گفت ك يعقوبى آن را نقل كرده است .⁽¹⁰⁾
وفات عبدالمطلب ، در دهم ماه ربيع الاول (هشت سالگى رسول اكرم ) سال ششم عام الفيل اتفاق افتاد و صد و بيست سال عمر كرد.⁽¹¹⁾ قبر او در (حجون ) واقع شده كه به قبرستان ابوطالب معروف است .
پدر رسول خدا صلى الله عليه و آله
عبداللّه بن عبدالمطلب ، مادرش : (فاطمه ) دختر (عمرو بن عائذ بن عمران بن محزوم ) است . عبدالله پدر رسول خدا صلى الله عليه و آله در بيست و پنج سالگى وفات كرد. به قول مشهور وفات وى پيش از ميلاد رسول خدا روى داد، اما يعقوبى ، اين قول را خلاف اجماع گفته و به موجب روايتى از (جعفر بن محمد) وفات او را دو ماه پس از ولادت رسول خدا دانسته است .⁽¹²⁾
به قول واقدى : از (عبدالله ) كنيزى به نام (ام ايمن ) و پنج شتر و يك گله گوسفند و به قول ابن اثير: شمشيرى كهن و پولى نيز به جاى ماند كه رسول خدا آنها را ارث برد.⁽¹³⁾
مادر رسول خدا صلى الله عليه و آله
(آمنه ) دختر (وهب بن عبدمناف بن زهرة بن كلاب ) كه ده سال و به قولى ده سال و اندى پس از واقعه حفر زمزم و يك سال پس از آن كه (عبدالمطلب ) براى آزادى (عبدالله ) از كشته شدن صد شتر فديه داد، به ازدواج (عبدالله ) در آمد و شش سال و سه ماه پس از ولادت رسول خدا⁽¹⁴⁾ در سفرى كه فرزند خويش را به مدينه برده بود تا خويشاوندان مادرى وى او را ببينند هنگام بازگشت به مكه در سى سالگى در (ابواء) وفات كرد.
رسول خدا صلى الله عليه و آله
محمد بن عبداللّه بن عبدالمطلب (شيبة الحمد، عامر) بن هاشم (عمروالعلى ) بن عبد مناف (مغيرة بن قصى (زيد) بن كلاب (حكيم ) بن مرة بن كعب بن لؤ ى بن غالب بن فهر (قريش ) بن مالك بن نضر (قيس ) بن كنانة بن خزيمة بن مدركة (عمرو) بن الياءس بن نزار (خلدان ) بن معد بن عدنان عليهم السلام .
ميلاد رسول خدا صلى الله عليه و آله
در تاريخ ولادت رسول خدا صلى الله عليه و آله اختلاف است : مشهور شيعه هفدهم (ربيع الاول ، 53 سال قبل از هجرت ) و مشهور اهل سنت دوازدهم ربيع الاول است و اقوال مختلف ديگر نيز بيان شده .
كلينى دوازدهم ربيع الاول عام الفيل ⁽¹⁵⁾ (هنگام زوال يا بامداد) و مسعودى : هشتم ربيع الاول عام الفيل پنجاه روز پس از آمدن اصحاب فيل به مكه دانسته اند.⁽¹⁶⁾
كلينى مى نويسد: مادر رسول خدا صلى الله عليه و آله در ايام تشريق (يازدهم و دوازدهم و سيزدهم ماه ذى الحجه ) نزد جمره وسطى كه در خانه عبدالله بن عبدالمطلب واقع بود باردار شد⁽¹⁷⁾ و رسول خدا در شعب ابى طالب در خانه محمد بن يوسف در زاويه بالا به هنگام ورود به خانه در دست چپ واقع مى شود از وى تولد يافت .
ابن اسحاق روايت مى كند: (آمنه ) دختر (وهب ) مادر رسول خدا مى گفت كه : چون به رسول خدا باردار شدم به من گفته شد: همانا تو به سرور اين امت باردار شده اى ، هرگاه تولد يافت ، بگو: ( اعيذه بالواحد من شر حاسد. ) (او را از شر هر حسد برنده اى به خداى يكتا پناه ميدهم ) سپس او را (محمد) بنام ، چون رسول خدا تولد يافت ، آمنه براى عبدالمطلب پيام فرستاد تا او را ببيند، عبدالمطلب آمد و او را در بر گرفت و به درون كعبه برد و براى وى دست به دعا برداشت آنگاه او را مادرش سپرد و براى او در جستجوى دايه برآمد.⁽¹⁸⁾
دوران شيرخوارگى و كودكى پيامبر صلى الله عليه و آله
رسول خدا صلى الله عليه و آله هفت روز از مادر خود (آمنه ) شير خورد ⁽¹⁹⁾ و روز هفتم ولادت ، عبدالمطلب ، قوچى براى وى عقيقه كرد و او را (محمد) ناميد. سپس كنيز ابولهب (ثويبه ) كه پيش از اين ، حمزة بن عبدالمطلب را شير داده بود، چند روزى رسول خدا را شير داد. به گفته يعقوبى : (ثويبه ) جعفر بن ابى طالب را نيز شير داده است ⁽²⁰⁾ آنگاه سعادت شير دادن رسول خدا نصيب زنى از قبيله (بنى سعد بن بكر بن هوازن ) به نام (حليمه ) دختر (ابوذؤ يب : عبدالله بن حارث ) شد.
حليمه ، دو سال تمام رسول خدا را شير داد و در دو سالگى او را از شير بازگرفت و حضرت در حدود چهار سال نزد حليمه در ميان قبيله بنى سعد اقامت داشت و قضيه (شق صدر) در همان جا روى داد ⁽²¹⁾ و در سال پنجم ولادت ، حليمه او را به مادرش بازگرداند. ⁽²²⁾
سفر رسول خدا به مدينه در شش سالگى
از عمر رسول خدا شش سال تمام مى گذشت كه مادرش (آمنه ) وى را براى ديدن داييهايش به مدينه برد و هنگام بازگشت به مكه در (ابواء) در گذشت و همان جا به خاك سپرده شد. از آن (ام ايمن ) رسول خدا را با همان دو شترى كه از مكه آورده بودند به مكه بازگرداند.
رسول خدا كه در سال حديبيه بر (ابواء) مى گذشت ، قبر مادر خود را زيارت كرد و بر سر قبر گريست .⁽²³⁾
سفر اول شام
رسول خدا صلى الله عليه و آله نه ساله يا دوازده ساله و به قول مسعودى سيزده ساله بود⁽²⁴⁾ كه همراه عموى خود ابوطالب كه با كاروان قريش ‍ براى تجارت به شام مى رفت ، رهسپار شام شد. اين سفر در دهم ربيع الاول سال سيزدهم واقعه فيل اتفاق افتاد⁽²⁵⁾ و چون كاروان به (بصرى ) رسيد، راهبى به نام (بحيرى ) كه از دانايان كيش مسيحى بود، از روى آثار و علايم ، رسول خدا را شناخت و از نبوت آينده وى خبر داد.
حوادث مهم در دوران جوانى ، قبل از بعثت
در ترتيب وقوع اين حوادث كم و بيش اختلاف است و مسعودى ترتيب و فاصله تاريخى آنها را چنين گفته است : ميان ميلاد رسول خدا كه در عام الفيل بوده است و (عام الفجار) بيست سال فاصله شد.
چهار سال و سه ماه و شش روز بعد از (فجار چهارم )، رسول خدا براى (خديجه ) رهسپار سفر بازرگانى شام شد. دو ماه و بيست و چهار روز بعد با خديجه ازدواج كرد.
فجار
در جوانى رسول خدا صلى الله عليه و آله جنگ فجار، ميان قريش و بنى كنانه و بنى اسد بن خزيمه از طرفى ، و بنى قيس بن عيلان از طرف ديگر روى داد. (نعمان بن منذر) پادشاه حيره كاروانى با بار پارچه و مشك به بازار (عكاظ) فرستاد، در اين هنگام (براض بن قيس ) از بنى كنانه به منظور كشتن وى رهسپار شد و بر او تاخت و او را كشت و چون اين قتل در ماه حرام بود (فجار) ناميده شد.⁽²⁶⁾
يعقوبى مى گويد: در ماه رجب كه نزد آنان ماه حرام بود و در آن خونريزى نمى كردند، جنگيدند، به اين جهت (فجار) ناميده شده است ، چرا كه در ماه حرام ، فجورى (گناهى بزرگ ) مرتكب شدند.⁽²⁷⁾
رسول خدا بيست ساله بود كه در (فجار) شركت كرد⁽²⁸⁾ و جز (يوم نخله ) در باقى روزها حاضر بود⁽²⁹⁾ و جنگ فجار در ماه شوال به پايان رسيد.
حلف الفضول
ابن اثير از ابن اسحاق نقل مى كند كه : مردانى از (جرهم ) و (قطوراء) كه نامهايشان همه از ماده (فضل ) مشتق بوده است فراهم شده و پيمانى بسته بودند كه در داخل مكّه ستمگرى را مجال اقامت ندهند و پس از آن كه اين پيمان كهنه شد و جز نامى از آن در ميان قريش باقى نبود، ديگر بار به وسيله قبايل قريش تجديد شد و قريش آن را (حلف الفضول ) ناميد.⁽³⁰⁾
اوّل كسى كه در اين كار پيشقدم شد (زبير بن عبدالمطّلب ) بود كه طوايف قريش را در دارالنّدوه فراهم ساخت و از آن جا به خانه (عبداللّه بن جدعان تيمى ) رفتند و در آن جا پيمان بستند. ⁽³¹⁾
سفر دوم شام و ازدواج با خديجه
1 - (خديجه ): دختر (خويلد) (ابن اسد بن عبدالعزى بن قصىّ) كه پانزده سال پيش از واقعه فيل تولد يافت ⁽³²⁾ ، زنى تجات پيشه و شرافتمند و ثروتمند بود، مردان را براى بازرگانى اجير مى كرد و سرمايه اى براى تجارت در اختيارشان مى گذاشت و حقى برايشان قرار مى داد و چون از راستگويى و امانتدارى رسول خدا خبر يافت ، نزد وى فرستاد و به او پيشنهاد كرد كه همراه غلام وى (ميسره ) براى تجارت از مكه رهسپار شام شود، رسول خدا پذيرفت و به شام رفت . ⁽³³⁾ اين سفر چهار سال و نه ماه و شش روز پس از (فجار) چهارم روى داد. رسول خدا در اين هنگام بيست و پنج ساله بود و چون به (بصرى ) رسيد (نسطور) راهب وى را ديد و (ميسره ) را به پيامبرى او مژده داد و ميسره در اين سفر از رسول خدا كراماتى مشاهده كرد كه او را خيره ساخت ، چون به مكّه بازگشت ، از آنچه از نسطور راهب شنيده و خود ديده بود، خديجه را آگاه ساخت و خديجه هم در ازدواج با رسول خدا رغبت كرد⁽³⁴⁾ و علاقه مندى خود را به ازدواج با وى اظهار داشت . رسول خدا نيز با عموى خود حمزة بن عبدالمطلب نزد پدر خديجه رفت و خديجه را خواستگارى كرد.⁽³⁵⁾
برخى گفته اند كه (خويلد) پدر خديجه پيش از (فجار) مرده بود و عموى خديجه (عمرو بن اسد) وى را به رسول خدا تزويج كرد.⁽³⁶⁾ تاريخ ازدواج دو ماه و بيست و پنج روز پس از بازگشت رسول خدا از سفر شام بود.⁽³⁷⁾
رسول خدا بيست شتر جوان مهر داد و خطبه عقد را ابوطالب ايراد كرد، پس از انجام خطبه عقد، (عمرو بن اسد) عموى خديجه گفت : ( محمد بن عبدالله بن عبدالمطلب يخطب خديجة بنت خويلد، هذاالفحل لايقدع انفه . ) يعنى : (محمد پسر عبدالله بن عبدالمطلب از خديجه دختر خويلد خواستگارى ميكند، اين خواستگار بزرگوار را نمى توان رد كرد).
ام المؤ منين خديجه در چهل سالگى به ازدواج رسول خدا در آمد و همه فرزندان رسول خدا جز (ابراهيم ) از وى تولد يافتند.
خديجه قبل از ازدواج با رسول خدا، نخست به ازدواج (ابوهاله تميمى ) و بعد به ازدواج (عتيق ⁽³⁸⁾ بن عائذ ⁽³⁹⁾ بن عبدالله بن عمر بن مخزوم ) درآمده بود. وى حدود بيست و پنج سال با رسول خدا زندگى كرد و در شصت و پنج سالگى (سال دهم بعثت ) وفات كرد.⁽⁴⁰⁾
2 - (سوده ): دختر (زمعة بن قيس ) بود كه رسول خدا او را پس از وفات خديجه و پيش از (عايشه ) به عقد خويش درآورد. (سوده ) نخست به ازدواج پسر عموى خويش (سكران بن عمرو) در آمد و با سكران كه مسلمان شده بوده بود به حبشه هجرت كرد و پس از چند ماه به مكه بازگشتند. سكران پيش از هجرت رسول خدا در مكه وفات يافت و (سوده ) به ازدواج رسول خدا درآمد.⁽⁴¹⁾ وى در آخر خلافت (عمر) و يا در سال 54 هجرى وفات كرد.⁽⁴²⁾
3 - (عايشه ): دختر (ابوبكر (عبدالله ) بن ابى قحافه (عثمان )) از (بنى تيم بن مره ) كه در مكه و در هفت سالگى به عقد رسول خدا در آمد و در سال 57 يا 58 هجرى وفات كرد.⁽⁴³⁾
4 - (حفصه ): دختر (عمر بن خطاب ) ابتدا به ازدواج (خنيس بن حذافه سهمى ) درآمد، (خنيس ) پيش از آن كه رسول خدا به خانه (ارقم ) درآيد اسلام آورد و در بدر و احد شركت كرد و در احد زخمى برداشت كه بر اثر آن وفات يافت .
(حفصه ) بعد از عايشه ، در سال سوم هجرت با ازدواج رسول خدا در آمد و در سال 41 يا 45 و به قولى سال 27 هجرت وفات يافت .⁽⁴⁴⁾
5 - (زينب ): دختر (خزيمة بن حارث ) از (بنى هلال ) بود او را (ام المساكين ) مى گفتند، شوهرش (عبدالله بن جحش اسدى ) ⁽⁴⁵⁾ در جنگ احد به شهادت رسيد، بعد از حفصه به ازدواج رسول خدا درآمد و پس از دو يا سه ماه در حيات رسول خدا وفات يافت .
6 - (ام حبيبه ): رمله : دختر (ابوسفيان ) از (بنى اميه ) بود كه با شوهر مسلمان خود (عبيدالله بن جحش ) به حبشه هجرت كرد، عبيدالله در حبشه نصرانى شد و سپس از دنيا رفت . ام حبيبه به توسط نجاشى پادشاه حبشه در همان جا به عقد رسول خدا در آمد و آنگاه به مدينه فرستاده شد. گويند نجاشى از طرف رسول خدا چهارصد دينار كابين به وى داد و آن كه ام حبيبه را به ازدواج رسول خدا درآورد (خالد بن سعيد بن عاص ) بود.⁽⁴⁶⁾
7 - (ام سلمه ): هند: دختر (ابواميه مخزومى ) و شوهرش ‍ (ابوسلمه : عبدالله بن عبدالاسد مخزومى ) پسر عمه رسول خدا بود. (ابوسلمه ) بر اثر زخمى كه در جنگ احد برداشته بود به شهادت رسيد، آنگاه (ام سلمه ) به ازدواج رسول خدا درآمد و بين سالهاى 60 تا 62 بعد از همه زنان رسول خدا وفات كرد.
8 - (زينب ): دختر (جحش ) از (بنى اسد) دختر عمه رسول خدا بود كه به دستور آن حضرت به عقد (زيد بن حارثه ) در آمد و آنگاه كه زيد او را طلاق داد پس از ام سلمه به همسرى رسول خدا سرافراز گشت . وفات زينب در سال بيستم هجرى بوده است .⁽⁴⁷⁾
9 - (جويريه ): دختر (حارث بن ابى ضرار) از قبيله (بنى المصطلق خزاعه ) بود كه در سال پنجم يا ششم هجرت در غزوه بنى المصطلق اسير شد، رسول خدا قيمت او را داد و او را آزاد كرد و به اختيار خودش به ازدواج رسول خدا درآمد. وى در سال 50 يا 56 هجرى از دنيا رفت .
10 - (صفيّه ): دختر (حيىّ بن اخطب ) از يهوديان (بنى النّضير)، ابتدا همسر (سلّام بن مشكم ) و سپس (كنانة بن اءبى الحقيق ) بود. (كنانه ) در جنگ خيبر (صفر سال هفتم هجرت ) كشته شد و صفيّه به اسارت درآمد و رسول خدا او را آزاد كرد و به زنى گرفت و در سال پنجاهم هجرت در خلافت (معاويه ) در گذشت .
11 - (ميمونه ): دختر (حارث بن حزن )از (بنى هلال ) بود كه ابتدا به ازدواج (ابورهم بن عبدالعزّى ) درآمد، سپس در ذى القعده سال هفتم هجرى در سفر (عمرة القضاء) به وسيله (عبّاس بن عبدالمطّلب ) در سرف به عقد رسول خدا درآمد. وى در سال 51 يا 63 يا 66 هجرى در همان (سرف ) در گذشت .
از اين يازده زن : دو نفر (خديجه و زينب دختر خزيمه ) در حيات رسول خدا و نه نفر ديگر پس از وفات رسول خدا وفات يافته اند.
فرزندان رسول خدا صلى الله عليه و آله
رسول خدا را سه پسر و چهار دختر بود كه عبارتند از:
1 - قاسم : نخستين فرزند رسول خداست و پيش از بعثت در مكّه تولد يافت و رسول خدا به نام وى (ابوالقاسم ) كنيه گرفت . او به هنگام وفات دو ساله بود.
2 - زينب : دختر بزرگ رسول خدا بود كه بعد از قاسم در سى سالگى رسول خدا تولد يافت و پيش از اسلام به ازدواج پسر خاله خود (ابوالعاص بن ربيع ) درآمد و در سال هشتم هجرت در مدينه وفات يافت .
3 - رقيّه : پيش از اسلام و بعد از زينب ؛ در مكّه تولد يافت و پيش از اسلام به عقد (عتبة بن ابى لهب ) درآمد، پيش از عروسى به دستور ابولهب از وى جدا گشت و سپس به عقد (عثمان بن عفّان ) در آمد. وى در سال دوم هجرت در مدينه وفات يافت .
4 - امّكلثوم : در مكّه تولد يافت و پيش از اسلام به عقد (عتبة بن ابى لهب ) درآمد و مانند خواهرش پيش از عروسى از عتبه جدا گشت و به ازدواج (عثمان بن عفّان ) درآمد و در سال نهم هجرت وفات كرد.
5 - فاطمه عليهاالسلام : ظاهرا در حدود پنج سال پيش از بعثت در مكّه تولد يافت و در مدينه به ازدواج (اميرمؤ منان على عليه السلام ) درآمد و پس از وفات رسول خدا به فاصله اى در حدود چهل روز تا هشت ماه وفات يافت و نسل رسول خدا صلى الله عليه و آله تنها از وى باقى ماند.
6 - عبداللّه : پس از بعثت در مكه متولد شد و در همان مكه وفات يافت .
7 - ابراهيم : از (ماريّه قبطيّه )⁽⁴⁸⁾ در سال هشتم هجرت در مدينه تولد يافت و در سال دهم ، سه ماه پيش از وفات رسول خدا در مدينه وفات كرد.
ولادت فاطمه عليهاالسلام دختر پيامبر صلى الله عليه و آله
ولادت فاطمه عليهاالسلام را پنج سال پيش از بعثت رسول خدا، در سال تجديد بناى كعبه نوشته اند، كلينى در كتاب اصول كافى مى گويد: ولادت فاطمه عليهاالسلام پنج سال بعد از بعثت روى داد.⁽⁴⁹⁾
درباره سن فاطمه عليهاالسلام به هنگام وفات اختلاف است ، بعضى بيست و هفت سال و بعضى بيست و هشت سال دانسته اند و برخى گفته اند: در سى و سه سالگى وفات يافته است . يعقوبى در تاريخ مى نويسد: كه سن فاطمه در هنگام وفات بيست و سه سال بود، بنابراين بايد ولادت او در سال بعثت رسول خدا بوده باشد⁽⁵⁰⁾ و اين قول مطابق فرموده شيخ طوسى است كه : سنّ فاطمه عليهاالسلام در موقع ازدواج با اميرمؤ منان عليه السلام ، (پنج ماه بعد از هجرت ) سيزده سال بود.⁽⁵¹⁾
تجديد بناى كعبه و تدبير رسول خدا در نصب حجرالاءسود
رسول خدا سى و پنج ساله بود كه قريش براى تجديد بناى كعبه فراهم گشتند، زيرا كعبه فقط چهار ديوار سنگى بى ملاط داشت و ارتفاع آن ، حدود يك قامت بود. طوايف قريش كار ساختمان را ميان خود قسمت كردند تا ديوارها را بلندتر كنند و سقفى نيز براى آن بسازند، تا به جايى رسيد كه مى بايست (حجرالاءسود) به جاى خود نهاده شود، در اين جا ميان طوايف قريش نزاعى سخت درگرفت و هر طايفه مى خواست افتخار